Kısa pozisyon sıkıştırması, açığa satış yapan birçok kişinin pozisyonlarını kapatmak zorunda kalması nedeniyle bir varlığın fiyatının hızla yükselmesi sonucunda ortaya çıkar.
Açığa satış (short selling), alım satım yapanların bir varlığın fiyatındaki düşüşten kar elde etmesine imkan tanır. Kayıp riskini yönetmenin, mevcut birikimleri riskten korumanın ya da piyasada ayı yönlü bir pozisyon almanın yaygın bir yoludur.
Fakat açığa satış kimi zaman, son derece yüksek riskli bir alım satım stratejisi olabilir. Bunun nedeni yalnızca varlığın fiyatına yönelik bir üst sınır olmaması değil, aynı zamanda kısa pozisyon sıkıştırmalarıdır (short squeeze). Kısa pozisyon sıkıştırması, fiyatta ani bir yükseliş olarak tanımlanabilir. Kısa pozisyon sıkıştırması yaşandığında, açığa satış yapanların çoğu “kapana kısılır” ve pozisyonlarını kapatma çabasıyla hızla çıkış yapmaya yönelir.
Kısa pozisyon sıkıştırmasının ne olduğunu anlamak istiyorsanız doğal olarak, öncelikle açığa satışın ne olduğunu anlamanız gerekir. Açığa satışın ne olduğunu bilmiyorsanız, Finans Piyasalarında Açığa Satış Nedir? makalemizi okuyabilirsiniz.
Bu makalede kısa pozisyon sıkıştırmasının ne olduğundan, bu duruma karşı nasıl hazırlanabileceğinizden ve hatta bir uzun pozisyonla bile nasıl kar elde edebileceğinizden bahsedeceğiz.
Kısa pozisyon sıkıştırması nedir?
Kısa pozisyon sıkıştırması, açığa satış yapan birçok kişinin pozisyonlarını kapatmak zorunda kalması nedeniyle bir varlığın fiyatının hızla yükselmesi sonucunda ortaya çıkar.
Açığa satış yapanlar (kısa pozisyon sahipleri) bir varlığın fiyatının düşeceği beklentisiyle yatırım yapar. Bunun yerine fiyat yükselirse, kısa pozisyonların gerçekleşmemiş zararı artmaya başlar. Fiyatlar yükseldikçe, açığa satış yapanlar pozisyonlarını kapatmak zorunda kalabilir. Bu kapanışlar, stop-loss’ların tetiklenmesi ya da likidasyonlar (marjin ve vadeli işlem sözleşmeleri için) nedeniyle olur. Bunun dışında, alım satım yapanlar daha büyük kayıplardan kaçınmak için pozisyonlarını manuel olarak da kapatabilir.
Peki, açığa satış yapanlar pozisyonlarını nasıl kapatır? Satın alım yaparlar. Kısa pozisyon sıkıştırması bu yüzden keskin bir fiyat artışına neden olur. Açığa satış yapanlar pozisyonlarını kapadıkça, artan alış emirlerinin etkisi ateşi daha da körükler. Dolayısıyla, kısa pozisyon sıkıştırmasına tipik olarak işlem hacminde de eşit derecede dik bir artış eşlik eder.
Dikkat edilmesi gereken başka bir nokta daha vardır. Kısa pozisyon sayısı ne kadar yüksekse, açığa satış yapanları kapana kıstırmak ve pozisyonlarını kapatmaya zorlamak da bir o kadar kolaydır. Diğer bir deyişle, kapana kıstırılacak likidite ne kadar yüksekse kısa pozisyon sıkıştırması nedeniyle oynaklıktaki artış da o kadar yüksek olacaktır. Bu bağlamda kısa pozisyon sıkıştırması, arzda bir düşüş yaşanırken talepte geçici bir artışın olmasıdır.
Kısa pozisyon sıkıştırmasının tersi uzun pozisyon sıkıştırmasıdır, fakat buna daha az sık rastlanır. Uzun pozisyon sıkıştırmasında da artan satış baskısı nedeniyle uzun pozisyondakiler kapana kısılır ve bu da fiyatlarda ani bir düşüşe neden olur.
Kısa pozisyon sıkıştırması nasıl ortaya çıkar?
Kısa pozisyon sıkıştırması, alış baskısında ani bir artış olduğunda ortaya çıkar. Açığa satış üzerine makalemizi okuduysanız, bunun yüksek riskli bir strateji olduğunu biliyorsunuzdur. Fakat kısa pozisyon sıkıştırmasını özellikle oynaklığı yüksek bir etkinlik haline getiren, kısa pozisyonları hemen kapatmaya yönelik (alış emirleri aracılığıyla) aniden ortaya çıkan telaştır. Buna, birçok stop-loss emrinin önemli bir fiyat seviyesinde tetiklenmesi ve açığa satış yapan birçok kişinin pozisyonlarını aynı anda manuel olarak kapatması dahildir.
Kısa pozisyon sıkıştırması, kısa pozisyonların açılabileceği tüm finans piyasalarında görülebilir. Aynı zamanda, piyasada kısa pozisyon almaya yönelik seçeneklerin olmaması da büyük fiyat balonlarına neden olabilir. En nihayetinde, bir varlığın fiyatının düşeceğine dair yatırım yapmanın iyi bir yolu yoksa bu varlığın fiyatı uzun bir süre boyunca yükselmeyi sürdürebilir.
Kısa pozisyon sıkıştırması için bir ön koşul, kısa pozisyonların sayısının uzun pozisyonların sayısından fazla olması olabilir. Doğal olarak, kısa pozisyonların sayısı uzun pozisyonların sayısından önemli ölçüde fazlaysa ateşi körüklemek için daha fazla likidite vardır. Piyasa duyarlılığını takip etmek isteyen kişiler için uzun/kısa oranı bu nedenle faydalı olabilir.
Deneyimli bazı kullanıcılar, uzun pozisyon açmak ve fiyattaki ani artıştan faydalanmak için potansiyel kısa pozisyon sıkıştırmalarını takip eder. Bu strateji, kısa pozisyon sıkıştırması gerçekleşmeden bir pozisyona girmeyi ve daha yüksek fiyattan satış yapmak için hızlı artıştan faydalanmayı içerir.
