Bilginiz ne kadar artarsa yatırım konusundaki başarınız da bir o kadar artıyor. Kripto para dünyasına yeni adım atanlara kolaylık olması adına, içeriğinde en sık karşılaşılan borsa terimleri ve anlamları olan alfabetik bir borsa sözlüğü hazırladık. Sizin de çok karşılaştığınız borsa ile ilgili terimler varsa aşağıda yer alan ‘’Bir Yorum Yazın’’ alanından bizimle paylaşarak sözlüğümüze katkıda bulunabilirsiniz.
Yeni Başlayanlar için Kripto Terimleri
A
Aday Blok: Madencilerin ödül almak için yarattığı, kullanıcı işlemlerini içeren ve blokzincire eklenme ihtimali olan geçici blok.
Adres (Cüzdan Adresi): Kripto para almak ya da göndermek amacıyla kullanılan, belirli bir yeri veya kullanıcıyı işaret eden, kişisel bilgiler içermeyen, harf ve sayılardan meydana gelen karakter dizisi.
Airdrop: Yeni çıkan kripto paraların koşullu veya koşulsuz olarak ücretsiz dağıtılması.
Akıllı Sözleşme: Önceden belirlenmiş koşullar oluştuğunda, belli bir işlemi gerçekleştiren sözleşme.
Akümülasyon: Fiyatın belli bir zaman boyunca yatay seyretmesi, konsolidasyon.
Algoritma: Bir problemin çözümünde kullanılan mantıksal talimat.
Altcoin: Bitcoin’e alternatif olarak oluşturulan tüm kripto para çeşitleri.
AML (Anti Money Laundering): Kripto para sektöründe kara paranın aklanmasını önlemek için yapılan işlemler.
Arbitraj: Borsalar arası fiyat farkından yararlanarak yapılan kripto para alım satım işlemi ile kar elde etmek.
ASIC (Application Specific Integrated Circuit): Madencilik yapmak amacıyla üretilmiş, madencilikte kullanılan işlemcilere kıyasla daha hızlı ve ucuz olan elektronik çip.
ASIC Miner: ASIC çip kullanan, sadece kripto para madenciliği için üretilmiş, düşük elektrik tüketimli, hızlı üretim gücüne sahip cihaz.
Ask Price/Lowest Ask (Talep Fiyatı): Satım tablosunun en üstünde yer alan, satım için belirlenmiş en düşük fiyat.
ATH (All Time High): Bir dijital varlığın bir borsada ulaştığı,tüm zamanlardaki en yüksek seviye.
ATL (All Time Low): Bir dijital varlığın bir borsada ulaştığı,tüm zamanlardaki en düşük seviye.
Atomic Swap: Farklı kripto paralar arasında takas yapmaya imkan veren Akıllı Sözleşme teknolojisi.
Ayı Piyasası: Fiyatların güçlü bir düşüş eğiliminde olması.
B
Bid Price/Highest Bid (Teklif Fiyatı): Alım tablosunun en üstünde yer alan, alım için belirlenmiş en yüksek fiyat.
Bitcoin (BTC): ‘’Kripto para’’ veya ‘’şifreli para birimi’’ olarak da adlandırılan, merkeziyetsiz ve açık kaynaklı, ilk ve en popüler dijital para birimi.
Bitcoin Blok Ödülü: Madencilere, onayladıkları her doğru ve geçerli blok için ödenen yeni Bitcoin’ler.
Bitcoin (Kripto Para) Madenciliği: Blokzincire eklenen blokların bir sonucu olarak kripto para üretmek ve aynı zamanda, yeni bloklar ekleme yoluyla blokzinciri devam ettirmek.
Bitcoin Pizza: 22 Mayıs 2010’da Bitcoin ile alınan ilk ürün.
Blockchain: Birbirine bağlı bloklardan oluşarak ‘’blokzincir’’ adını alan, kullanıcıların kendi aralarında güvenle kripto para ticareti yapmalarını ve bu işlemlerin kayıt altında tutulmasını sağlayan, kripto para haricinde farklı sektörlerde de faydalanılan bir tür dijital kayıt defteri.
Block Explorer: Blokzincirde gerçekleşen tüm işlemlerin izlenebilmesini sağlayan web siteleri.
Blok: Blokzincirdeki işlem ve onay verilerini taşıyan veri paketleri.
Blok Yüksekliği: Genesis (0) ile başlayıp son eklenen bloğa kadar devam eden, blokzincir ağında yer alan doğrulanmış tüm bloklardan oluşan bütün.
Boğa Piyasası: Fiyatların güçlü bir yükseliş eğiliminde olması.
Bollinger Bantları: Mum grafiğinde, fiyat dalgalanmalarını gösteren dikey çizgiler.
Brekout: Formasyon içinde sıkışan fiyatın sert bir şekilde kırılması.
BUIDL: ‘’Build’ kelimesinin yanlış yazılmasıyla oluşmuş, ‘’inşa etmek’’ kelimesinin kripto para sektöründe kullanılan şekli.
C-Ç
CBDC (Central Bank Digital Currency): Yasal ödeme aracı olarak kullanılabilen, bir Merkez Bankası ya da Para Otoritesi tarafından egemen bir para biriminin dijital temsili olarak kabul gören, Merkez Bankası dijital para birimleri.
Cloud Mining: Günümüzde popülerliğini yitirmiş olan; sunucu barındırma, elektrik masrafı gibi kalemlerle uğraşmadan, bunları sizin için yapan şirketlerden işlemci gücü satın alarak yapılan madencilik türü.
Coin (Kripto Para): Kriptografi tekniklerini kullanması nedeniyle son derece güvenli olan dijital para.
Coin Yakma: Toplam arzı düşürülmek istenen coin’lere uygulanan, coin yok etme işlemi.
Cold Wallet: Soğuk Cüzdan adı verilen, kripto paraları internete bağlanmadan çevrimdışı saklamak için kullanılan elektronik cüzdan.
Consensus (Mutabakat-Fikir Birliği): Her blokzincirin sahip olduğu, ‘’mutabakat’’ ya da ‘’fikir birliği (konsensüs)’’ adı verilen işleyiş yöntemi, çalışma şekli. En sık kullanılan fikir birliği mekanizmalarına örnek: Proof of Work (İş İspatı), Proof of Stake (Pay İspatı).
CPU: Bazı kripto paraların madenciliğinde kullanılan, zorluk seviyesinin artmış olması sebebiyle BTC için artık tercih edilmeyen, bilgisayar işlemcisi.
Cryptocurrency: Kripto para birimi.
Cryptojacking: Cihazın gizli olarak kripto para kazmasına sebep olan kötü niyetli aktivite.
Cüzdan (Wallet): Yazılım(Çevrimiçi, Çevrimdışı), Donanım, Kağıt türlerinde olan; kripto paraları kullanmak veya depolamak için kullanılan, gizli anahtarları saklayan cüzdanlar.
Çift Harcama: Blokzincir ağının saldırıya uğraması halinde gerçekleşen, bir kripto paranın birden fazla kez kullanılması durumu.
D
DeFi (Decentralized Finance): Merkeziyetsiz Finans anlamına gelen, geleneksel finans alanında yapacağımız işlemleri merkezsiz olacak şekilde Akıllı Sözleşmeler aracılığıyla yapmamıza olanak tanıyan hizmetlerin geneline verilen isim.
Deflasyon: Enflasyonun tersi, fiyatların belli bir zaman boyunca sürekli düşmesi.
Dex (Decentralized Exchange): Açık kaynaklı, bağımsız olarak çalışan, merkeziyetsiz, kullanıcıların kendi aralarında transfer gerçekleştirdiği alım-satım platformları.
Dijital İmza: Transfer işlemlerinde açık veya gizli anahtarları kullanma yoluyla adres kaynağını doğrulayan imza.
Dip: Belli bir zaman aralığında bir coin’in sahip olduğu en düşük fiyat.
Doğrulama: Blokzincirin ve kriptografinin gereklerinin, kesin matematiksel kanıtlar ile yerine getirilmesi.
DoS: Genellikle hedefin aşırı yüklemeye maruz bırakılması yöntemiyle gerçekleştirilen, bir ağa veya web sitesine erişimi engellemek niyetiyle yapılan saldırı türü.
Dust Transaction: Blokzincirde yer alması ve veri boyutunu arttırması nedeniyle bir sorun olarak görülen, çok küçük miktarlardaki transferler.
DYOR (Do Your Own Research): Kulaktan dolma bilgilerden kaçınıp kendi araştırmanı yapmanın daha doğru olacağını vurgulayan, ‘’kendi araştırmanı kendin yap’’ anlamına gelen terim.
E
Encrypt (Şifreleme): Veri güvenliğini sağlamakta kullanılan şifreleme işlemi.
Enflasyon: Fiyatların belli bir zaman boyunca sürekli yükselmesi.
ERC-20: Birçok token için de kullanılan, Ethereum blokzincirdeki bir token standardı.
ERC-721: Ethereum blokzinciri üzerinde benzersiz token yaratımına olanak tanıyan standart.
Exchange: Kripto para alım-satımı yapılan merkezi borsa platformları.
F
FA (Fundamental Analysis): Piyasa değerini anlayabilmek için politik, ekonomik, sosyal tüm verileri dikkate alarak araştırma yapmak.
Faucet: Karşılığında küçük miktarlarda kripto para veren, reklam-tanıtım amacıyla kullanılan servisler.
FOMO (Fear of Missing Out): Kripto paranın fiyatının yükselmesi sırasında yaşanan,fırsatları kaçırma korkusu.
Fork: Çatallanma anlamında kullanılan, bir projedeki fikir ayrılıkları gibi ayrılıklar sonucunda oluşan yumuşak ya da sert bölünmeler. Bir kripto paranın performansının düşmesi, iyileştirilmesine ihtiyaç duyulması, güvenliğinde açık meydana gelmesi gibi durumlarda gerçekleşen güncelleme işlemi; geliştirmenin iki farklı koldan (Bitcoin, Bitcoin Cash vb.) devam
etmesi.
FUD (Fear Uncertainty and Doubt): Marketteki fiyatların düşeceği hissiyle kişinin tedirgin olması.
Full Node: Genellikle madencilik yapılabilmesi için ihtiyaç duyulan, doğrulama sırasında başka bir düğüme gerek olmadan işlem yapabilen, blokzincirin tamamının kopyasına sahip düğüm.
G
Genesis Blok: Öncesinde bağlanacağı bir blok olmadığı için yazılıma kodlanan;blokzincir ağındaki ilk blok, başlangıç bloğu.
GPU: Bilgisayar işlemciliğinden daha hızlı olması sebebiyle kripto para madenciliğinde yaygın olarak kullanılan grafik işleme birimi, bilgisayarın ekran kartı.
H
Halving: Bitcoin’in blok ödülünün, her 210.000 blokta bir (yaklaşık 4 yılda bir) yarıya düşmesi.
Hard Fork: Blokzincir üzerindeki eski kurallardan vazgeçerek tamamen yeni kurallarla yeni bir yola geçilmesi, blokzincir üzerindeki yol ayrımı, sert çatallanma.
Hash: Veri işlemeyi kolaylaştıran bir algoritma türü. Bir metni şifreleme yoluyla farklı uzunlukta farklı değerler elde etmeyi sağlayan kriptografik yöntem.
Hashrate: Madencilikte, belli bir sürede çözülebilecek işlem sayısını ifade etmek için kullanılan oran.
HODL (Holding On for Dear Life): ‘’Hold’ kelimesinin yanlış yazılmasıyla oluşmuş, ‘tutmak’’ kelimesinin kripto para sektöründe ‘’sahip olduğu parayı tutmak, geleceği düşünerek satmamak’’ anlamında kullanılışı.
Hype: Haber veya söylentilerle fiyatların, olası fiyatların üzerine çıkarılması.
I-i
Iceberg Order: İşlem yapılması istenen toplam miktarı gizlemek amacıyla küçük parçalar halinde girilen emir.
ICO (Inİtial Coin Offering): Kripto paranın halka ilk kez ihraç edilmesi. Kripto paralar ile gerçekleştirilen sermaye bulma yöntemi, kitle fonunun kripto para dünyasındaki karşılığı.
IEO (Initial Exchange Offering): Merkezsiz platformlar üzerinden token ihraç etmek, fon toplamak, kaynak sağlamak.
Input: Bir transferin geldiği yeri gösteren adres.
IPO (Initial Public Offering): ICO ile benzer yapıda olan, piyasaya sürülen hisselerin mülkiyetinin her zaman piyasaya süren firmaya ait olmasıyla ayrılan yöntem.
İşlem Kimliği (TXID): Blokzincirde gerçekleşen işlemleri tanımlayan, harf ve rakamlardan meydana gelen kimlik.
K
Kağıt Cüzdan (Paper Wallet): Dijital cihazlardan kaynaklanabilecek sorunları önlemek için başvurulan, özel anahtarın kağıda yazılmasıyla meydana getirilen cüzdan türü.
Keylogger (Tuş Kaydedici): Her zaman kötü niyetle kullanılmasa da, kötü niyetli kullanımlarda kredi kartı, şifre gibi bilgilerin ele geçirilmeye çalışıldığı, tuş faaliyetlerini kaydeden araç.
Kriptografi: Orijinal verinin şifrelendiği, şifrelenmiş veriyi sadece belli bir anahtara sahip kişinin okuyabildiği, verilerin üçüncü kişilerin eline geçmesinin önlenmesiyle güvenliğin sağlandığı şifreleme bilimi.
Kripto Para Protokolü: Blokzincirde kullanıcıların tabi olduğu kuralların tamamı.
KYC (Know Your Customer): ‘’Müşterini Tanı’’ anlamında kullanılan; kullanıcıların kimlik, adres gibi belgelerini hesap güvenliği için işlem yaptıkları platformlara iletmeleri süreci.
L
Lightning Network: Aynı adrese gönderilecek ödemelerin tümünü tek bir işlemle göndererek maliyeti düşüren ve hızı arttıran ağ sistemi.
Likidite: Ticaret ile ilgili işlemlerdeki satın alma gücü.
Long (Uzun Pozisyon): Bir kripto paranın değerinin artacağının düşünülmesiyle satın alınması ve tutulması.
M
Madencilik (Mining): Elektronik donanımların kullanılmasıyla şifrelenmiş blokların çözülmesi ve kripto para üretilmesi. Blokzincir üzerindeki işlemlerin onaylanmasından sorumlu olunan, karşılığında madencilik ücretinin elde edildiği yapı.
Madencilik Çiftlikleri: Kripto para üreten madenci topluluğu.
mBTC: Bir Bitcoin’in binde biri (0,001 BTC).
Market Order: Kripto para ticaretinde, alım-satım esnasında ileri vadeli emir olmaksızın, o anki piyasa değeri ile işlem yapılmasını sağlayan talimat.
Masternode: Bir kripto paraya ait blokzincir ile uyum içinde çalışan kripto para cüzdanı.
Merkeziyetsiz Borsa: Kullanıcıların kendi cüzdanlarıyla alım-satım yaptıkları borsa.
Merkle Ağacı: Blok üretimi sırasında, bloktaki verileri düzenlemek amacıyla büyük verilerin daha kolay işlenebilmesi için organize edilmesi.
Microtransaction: Alınan bir hizmetin karşılığında yapılması gereken çok küçük ödemelerin; işlem ücreti, komisyon kesintisi vb. gerektirmesi nedeniyle kredi kartı gibi ödeme sistemleriyle yapılamayıp, kripto para ile ödenmesi.
Miner (Madenci): Kripto para üreten kişilere ya da programlara verilen isim.
Mixing Service: Transferler esnasında gizliliği sağlamak amacıyla, işlemleri başka işlemlerle karıştırarak yeni girdiler ile çıktılar oluşturan servis.
N
Node: ‘’Full Node’’ ve ‘Madenci Node’’ olmak üzere iki türü bulunan, blokzincir ağını oluşturan düğümler.
Nonce: Madencilik sırasında, hedeflenen hash değerini elde etmek için gereken sayı.
O
Off-Chain İşlem: Blokzincir olmaksızın, iki veya daha fazla taraf arasında gerçekleşen işlemler.
Offshore Hesap: Vatandaşlığa sahip olunan ülke dışında oluşturulan hesap türü.
Oltalama (Phishing): Genellikle bir işletmeyi taklit ederek sahte bir e-mail ile sahte bir siteye yönlendirme yoluyla, kullanıcıların kişisel bilgilerini ele geçirmek.
Onaylama: Blokzincirdeki işlemlerin gerçekleşebilmesi için;ilgili blokzincirin mutabakat sistemine göre, işlemlerin ‘’madenci’’ ya da ‘’doğrulayıcı’’ adı verilen kişiler tarafından onaylanması.
Opcode: Transfer işleminde, gerçekleştirilecek işlemi belirten kısım.
Orphan Block: Blokzincirdeki geçersiz blok parçaları.
Output: Bir transferin gideceği yeri gösteren adres.
P
Piyasa Alıcı (Taker): Emir defterinde yer alan emir ile anında eşleşen emri veren kişi.
Piyasa Emri: Kullanıcıların, o an için mümkün olan en iyi fiyattan verdikleri alım-satım emirleri.
Piyasa Kapitalizasyonu: Bir coin’in güncel kurdan hesaplanan toplam işlem değeri.
Piyasa Yapıcı (Maker): Satış emrini giren ve anında satış gerçekleşmediğinde, satın alınması için bekleyen kişi.
Pool: Artan işlem zorluğu nedeniyle madencilerin bir araya gelerek işlem güçlerini birleştirmesi.
Pre-Mining: Kripto para birimi kurucusunun, ilgili kripto para piyasaya sürülmeden önce, paranın bir bölümünü çıkarması.
Private Key: Kimseyle açık olarak paylaşılmaması gereken, cüzdandaki kripto parayı kullanabilmeye yarayan, kişiye özel sayısal anahtar.
Proof of Authority: Blokların, güvenilir olarak işaretlenen node’lar içinden rastgele seçilen node’lar tarafından onaylandığı, itibara dayalı algoritma.
Proof of Burn (PoB-Yakım İspatı): Blok onayı gerçekleştirmek için çok güçlü bilgisayarlara ve madencilik araçlarına gereksinim duymayan algoritma.
Proof of Stake (PoS-Hisse İspatı): Bir sonraki bloğu meydana getirecek olan node’u belirlemek için; node’un sahip olduğu coin miktarı, hisse yaşı, rastlantısallık gibi faktörlerden yararlanan, Proof of Work algoritmasının sorunlarını çözmek amacıyla ortaya atılan algoritma.
Proof of Work (PoW-İş İspatı): Hazır bir bloğun blokzincire eklenmesi için, çözülmesi gereken bir problemin var olduğu algoritma.
Public Key: Kripto para almak, göndermek ve saklamak için kullanılan açık cüzdan adresi.
Public Key Encryption: Birinin görevi şifrelemek, diğerininki çözmek olan çift anahtarlı şifreleme sistemi.
Pump and Dump: Bir grup borsa yatırımcısının, belirli bir zamanda fiyatı aşağı ya da yukarı çekmek için aralarında anlaşarak piyasayı manipüle etmesi.
P2P: Blokzincirin temelini oluşturan dağıtık ağ mimarisi, kişiden kişiye transfer protokolü.
R
REKT (Wreck-Wrecked): Batmak. Kripto borsasında büyük zararlarda olan kişiler.
Resistance: Alıştan satışa dönen direnç noktası.
S
Satoshi: Sats olarak da anılan, Bitcoin’in yüz milyonda biri (0,00000001 BTC).
Satoshi Nakamoto: Bitcoin’in yaratıcısı olan kişi ya da kişilerce kullanılan takma isim.
Scalp: Düşüş sırasında ani satışla kısa zamanda elde edilen kazanç.
Scamcoin: Dolandırıcılık amacıyla ortaya çıkarılmış altcoin.
Scrypt: CPU ve GPU ile madencilik yapanlara fayda sağlayacak şekilde tasarlanan, SHA-256 çalışma sisteminin alternatif kanıtı.
SHA-256: Bitcoin işlemlerinde sayısal imza standardında kullanılmak amacıyla tasarlanmış şifreleme algoritması.
Shilling: Bir coin’i, reklamını yaparak tavsiye etmek.
Short (Kısa Pozisyon): Long’un aksine,Bir kripto paranın değerinin düşeceğinin düşünülmesiyle satış yapılması.
Sıfır Bilgi İspatı: İçeriği hakkında bilgi vermeden, işlemleri doğrulayan kanıtlar.
SPV: Blokzincirin tamamını indirmek yerine, sadece blok başlıklarını kullanarak yapılan kolaylaştırılmış ödeme doğrulaması.
Stable Coin (Sabit Fiyatlı Kripto Para): Sabit bir fiyattan işlem gören,volatilite göstermeyen kripto para.
Stale: Çözümlenmiş bir bloğun, başka bir madenci tarafından tekrar çözümlenmesi.
STO (Security Token Offering): ICO’lara benzeyen fakat onlara göre daha güvenli ve denetim altında olan alternatif, Menkul Kıymet Tokeni İhracı.
Stop Loss (Zarar Durdur): Kaybı durdurmak amacıyla, bir kripto paranın fiyatının önceden belirlenen bir seviyeye geldiğinde satılması üzerine verilmiş emir türü.
Soft Fork: Blokzincir üzerindeki kuralların ve prootokollerin mevcuttakine uyumlu olacak şekilde değişerek aynı blokzincir üzerinde devam etmesi, yumuşak çatallanma.
Support: Satıştan alışa dönen destek noktası.
T
Taint: Genellikle çalıntı hesapların incelenmesinde, transfer hareketlerine bakılması yoluyla iki adres arasındaki yakınlığın araştırılması.
Take Profit (Kar Al): Mevcut fiyatın üzerinde bir noktaya yazılarak pozisyonu o seviyeden, karlı kapatmayı sağlayan emir türü.
Technical Analysis (TA): Fiyat hareketlerindeki eğilimi grafikler ve göstergeler üzerinden gözlemleyerek bir sonraki yönelimi tahmin etmeye çalışmak.
Terahash (Th/s): Madencilikteki en yüksek üretim gücü değeri.
Testnet: Transferlerin maddi değer oluşturmadığı, yazılım projelerinin test edilmesi amacıyla kurulan blokzincirler.
Ticker: Dijital varlıkların, büyük harflerle yazılan kısaltmaları.
Token: Satın alma yapılamayan, sadece belirli bir amaç için kullanılabilen, kendisine ait bir blokzinciri bulunmayan, faaliyetlerini farklı bir blokzincir ağı üzerinden yürüten dijital varlık.
To the Moon: ‘’Ay’a çıkar’’ anlamına gelen, düşük seviyelerde işlem gören bir kripto paranın yükseleceğine inanılarak söylenen slogan.
Transaction Fee: Kripto para transfer işlemlerinin güvenli şekilde gerçekleşmesini sağlayan madenciye ödenen işlem ücreti.
U
uBTC: Bir Bitcoin’in bir milyonda biri (0,000001 BTC).
V
Vanity Address: Özel bir metin ile başlayan Bitcoin adresi.
Volatil: Piyasanın aşırı dalgalanmaya müsait olması.
Volatilite: Bir yatırımın ne kadar riskli olabileceğini değerlendirmekte kullanılan, varlığın değerinin ne kadar hızlı değiştiğini gösteren ifade.
W
Wallet: Yazılım(Çevrimiçi, Çevrimdışı), Donanım, Kağıt türlerinde olan; kripto paraları kullanmak veya depolamak için kullanılan, gizli anahtarları saklayan cüzdanlar.
Whale: Balina anlamına gelen, çok fazla kripto para varlığı bulunan, bu varlıklarla piyasayı yönlendirdiği düşünülen kişiler için kullanılan terim.
Y
Yarılanma (Halving): Blok ödülünün yarıya düşmesi.
Yatırım Getirisi (ROI): Yatırımın maliyeti ile kar’ı arasındaki farka karşılık gelen, yatırımın verimliliğini ölçen değer.
Z
Zerocoin: Kripto para işlemlerini anonim olarak yapmak amacıyla oluşturulmuş protokol.
Zorluk Bombası (Difficulty Bomb): Madencilikteki zorluğun arttırılması.
#
%51 Attack (51 Saldırısı-Çoğunluk Saldırısı): Blokzincir ağındaki hash gücünün %50’sinden fazlasının tek bir kişi veya grup tarafından ele geçirilip yönetilmesiyle ağın işleyişinin bozulması.
