Bitcoin, değerini farklı birçok özelliğinden alır. Nihayetinde hem kripto hem de itibari para birimleri güvenildikleri için bir değere sahiptir.
Toplum itibari para sistemine inandığı müddetçe para da değer sahibi olmaya devam edecektir. Aynısını Bitcoin için de söylemek mümkündür: Bitcoin değer taşır çünkü kullanıcılar buna inanır, fakat dikkate alınması gereken başka unsurlar da vardır.
İtibari paraların aksine Bitcoin bir merkez bankasına sahip değildir ve merkeziyetsiz yapısı özgün bir finansal sistemin yaratılmasına imkan tanımıştır.
Blockchain teknolojisi yüksek seviyede güvenlik, kullanılabilirlik ve birçok diğer fayda sunar. Değerin küresel olarak transfer edilmesine yönelik devrimci bir yol da sunmuştur. Bitcoin birçok yönden altına benzer şekilde bir değer saklama aracı olarak da hareket edebilir.
Kriptoya yeni başlayanlar
Kriptoya dünyasına yeni başlayanların en çok zorlandığı şeylerden biri Bitcoin (BTC) gibi kripto paraların nasıl ve neden değer taşıdığını anlamaktır. Coin dijitaldir, onu destekleyen fiziksel bir varlık yoktur ve madencilik kavramı çok kafa karıştırıcı olabilir.
Bir açıdan bakıldığında, madencilik hiç yoktan yeni bitcoinler yaratır. Fakat uygulamada ise başarıyla madencilik yapabilmek için çok maliyetli bir yatırımın yapılması gerekir. Peki, bunların hepsi BTC’yi nasıl değerli bir hale getirebilir?
Hepimizin gündelik olarak kullandığı parayı düşünün. Banknotlarımız artık altınla ya da başka varlıklarla destekli değildir. Borç aldığımız para, kısmi rezerv bankacılığı sayesinde çoğu zaman ekrandaki rakamlardan ibarettir. Devletler ve Federal Rezerv gibi merkez bankaları yeni paralar basabilir ve ekonomik mekanizmalar aracılığıyla para arzını artırabilir.
Arada önemli farklar olsa da paranın dijital bir formu olarak BTC hepimizin alışkın olduğu itibari parayla bazı benzerlikler gösterir. Öyleyse, kripto para ekosistemine geçmeden önce itibari paranın değerinden bahsedelim.
Kripto para neden değer taşır
Kripto paralar, kafamızdaki standart para fikriyle bazı ortak özelliklere sahip olsa da önemli farklar da barındırır. PAXG gibi bazı kriptolar altın gibi emtiaya endeksli olsa da çoğu kripto para dayanak bir varlığa sahip değildir. Bunun yerine, bir kripto paranın değerinde yine güven önemli bir rol oynar. Örneğin insanlar başkalarının da Bitcoin’e güvendiğini ve BTC’yi bir ödeme sistemi ve takas aracı olarak gördüğünü bildiğinden, Bitcoin’i yatırım yapmaya değer olarak görür.
Bazı kripto paralar için kullanılabilirlik de önemli bir etmendir. Belirli hizmetlere ya da platformlara erişebilmek bir hizmet tokenı kullanmanız gerekebilir. Dolayısıyla, yüksek talep gören bir hizmetin tokenı da değerli olacaktır. Tüm kripto paralar aynı değildir, dolayısıyla bu kriptoların değerleri de aslında her bir coin, token ya da projenin özelliklerine bağlıdır.
Bitcoin söz konusu olduğunda bunu ileride daha ayrıntılı bir şekilde bahsedeceğimiz altı özelliğe daraltabiliriz: kullanılabilirlik, merkeziyetsizlik, dağıtıklık, güven sistemleri, nadirlik ve güvenlik.
Bitcoin neden değerli
Bitcoin’in değeri farklı birçok fikrin ortaya atıldığı, subjektif bir konudur. Tabii ki Bitcoin’in değerinin piyasa fiyatı olduğu söylenebilir. Fakat bu bizim sorumuzu tam olarak yanıtlamaz. Burada asıl önemli konu, her şeyden önce insanların neden Bitcoin’in bir değere sahip olduğunu düşündüğüdür. Bitcoin’i değerli kılan bazı özelliklerini daha ayrıntılı bir şekilde inceleyelim.
Kullanılabilirlik açısından Bitcoin’in değeri
Bitcoin’in başlıca faydalarından biri de yüksek meblağlarda değeri dünyanın her yerine aracılara ihtiyaç duymadan hızla transfer edebilme becerisidir. İşlem ücretleri nedeniyle düşük miktarda BTC göndermek nispeten pahalı olsa da milyonlarca doları ucuza göndermek de mümkündür. Aşağıda, yaklaşık 45.000.000 USD değerinde bir Bitcoin işleminin 50 USD’den az bir işlem ücretiyle gönderildiğini görebilirsiniz (Haziran 2021 itibarıyla).
Bitcoin bunu mümkün kılan tek ağ olmasa da en büyük, en güvenli ve en popüler ağdır. Lightning Network de bir katman 2 uygulama olarak küçük işlemleri mümkün kılar. Fakat tutardan bağımsız olarak, sınır ötesi işlemler yapabilmek kesinlikle değerlidir.
Merkeziyetsizlik açısından Bitcoin değeri
Merkeziyetsizlik, kripto paraların en önemli özelliklerinden biridir. Blockchainler merkezi otoriteleri ortadan kaldırarak kullanıcı topluluğuna daha fazla güç ve özgürlük tanır. Bitcoin açık kaynaklı olduğundan, isteyen herkes Bitcoin ağının iyileştirilmesine yardımcı olabilir.
Bu kripto paranın parasal politikası bile merkeziyetsiz bir şekilde çalışır. Örneğin, madencilerin çalışmaları işlemleri doğrulamaya ve onaylamaya yöneliktir, fakat yeni bitcoinlerin sisteme tahmin edilebilir, istikrarlı bir hızla eklenmesini de sağlar.
Bitcoin’in merkeziyetsizliği ona çok sağlam ve güvenli bir sistem sunar. Ağdaki node’lar kendi başlarına herkes adına kararlar alamaz. Tüm işlem doğrulamaları ve protokol güncellemeleri için grup mutabakatı gereklidir. Bu da Bitcoin’i kötü yönetilme ve kötüye kullanılmaktan korur.
Güven sistemleri açısından Bitcoin değeri
Bitcoin’in merkeziyetsizliği büyük bir ağ avantajıdır, fakat yine de ağın korunmaya ihtiyacı vardır. Büyük, merkeziyetsiz herhangi bir ağda kullanıcıların iş birliği yapmasını sağlamak her zaman için zordur. Bizans Generali Problemi olarak da bilinen bu sorunu çözmek için, Satoshi Nakamoto olumlu davranışları ödüllendiren Proof of Work mutabakat mekanizmasını uygulamaya koymuştur.
Güven, değerli tüm madde ya da emtianın vazgeçilmez bir parçasıdır. Bir merkez bankasına olan güvenin kaybedilmesi ülkenin para birimi üzerinde çok olumsuz bir etki yaratır. Benzer şekilde, uluslararası para transferlerini kullanmak için sürece dahil olan finansal kurumlara güvenmek gerekir. Gündelik olarak kullandığımız diğer sistem ve varlıklara kıyasla Bitcoin’in operasyonları dahili olarak daha fazla güven sunar.
Fakat Bitcoin kullanıcılarının birbirlerine güvenmesi gerekmez. Çok güvenilir ve güvenli olduğu kanıtlanmış Bitcoin teknolojisine güvenmeleri yeterlidir ve kaynak kod herkesin görebileceği şekilde açıktır. Proof of Work, herkesin doğrulayabileceği ve kendi başına kontrol edebileceği şeffaf bir mekanizmadır. Bitcoin’in neredeyse her zaman hatasız bir şekilde mutabakat sağlayarak ortaya koyduğu değeri görmek kolaydır.
Güvenlik açısından Bitcoin
Yatırdığınız fonları güvende tutma bakımından Bitcoin kadar güvenlik sunan pek fazla seçenek yoktur. En doğru uygulamaları takip ettiğiniz müddetçe fonlarınız son derece güvendedir. Gelişmiş ülkelerde bankaların sunduğu güvenlikten emin olabilirsiniz. Fakat birçok kişi için finansal kurumların sunduğu koruma yeterli değildir ve yüksek miktarlarda nakit para tutmak çok riskli olabilir.
Bitcoin ağına saldırılar, mevcut madencilik gücünün %51’inden fazlasına sahip olmayı gerektirir ve bu da bu ölçekteki bir koordinasyonu neredeyse imkansız hale getirir. Bitcoin’e yönelik bir saldırının başarılı olması ihtimali son derece düşüktür ve saldırı başarılı olsa bile uzun sürmeyecektir.
BTC’lerinizi saklarken karşılaşabileceğiniz en büyük tehditler şunlardır:
- Dolandırıcılık ve oltalama saldırıları
- Özel anahtarınızı kaybetmeniz
- BTC’lerinizi özel anahtarı sizde olmayan, güvenlik açığına sahip bir cüzdanda saklamanız
Yukarıdakilerin yaşanmaması için en iyi uygulamaları takip ederseniz bankanız sunacağından bile daha yüksek bir güvenlik seviyesine sahip olursunuz. En iyi kısmı da kriptolarınızı güvende tutmak için ödeme yapmanızın bile gerekmemesidir. Ve bankaların aksine günlük ya da aylık limitler yoktur. Bitcoin, paranız üzerinde tam kontrole sahip olmanıza imkan tanır.
Değer saklama aracı olarak Bitcoin
Halihazırda bahsettiğimiz özelliklerin çoğu Bitcoin’i değer saklama aracı olmaya uygun hale getirir. Değerli metaller, ABD doları ve devlet tahvilleri geleneksel seçeneklerdir, fakat Bitcoin modern bir alternatif ve dijital altın olarak itibar kazanmaktadır. Bir şeyin iyi bir değer saklama aracı olması için şunlara ihtiyacı vardır:
- Dayanıklılık: Ağı idare eden bilgisayarlar olduğu sürece Bitcoin %100 dayanıklıdır. Bitcoin, fiziksel nakit para gibi yok edilemez ve aslında itibari para birimlerinden ve değerli metallerden daha dayanıklıdır.
- Taşınabilirlik: Bitcoin, dijital bir para birimi olduğundan taşınabilirliği son derece yüksektir. Herhangi bir yerden BTC birikimlerinize erişebilmeniz için tek ihtiyacınız olan internet bağlantısı ve özel anahtarlarınızdır.
- Bölünebilirlik: Her bir BTC’nin 100.000 satoshiye bölünebilmesi kullanıcıların istedikleri büyüklükte işlemler yapmasına imkan tanır.
- Birbiriyle değiştirilebilirlik: Tüm BTC ve satoshiler birbirlerinin yerine kullanılabilir. Bu özellik, kripto paranın küresel ölçekte bir değer takası aracı olarak kullanılmasına imkan tanır.
- Nadirlik: Toplamda yalnızca 21.000.000 BTC var olacaktır ve milyonlarca BTC şimdiden sonsuza dek kaybedilmiş durumdadır. Bitcoin’in arzı, arzın zamanla arttığı enflasyonist itibari para birimlerinden çok daha sınırlıdır.
- Kabul edilebilirlik: BTC, kişi ve şirketlerce bir ödeme aracı olarak geniş çapta benimsenmiştir ve blockchain sektörü günden güne büyümeye devam etmektedir.
