DAO; DApp’ler, projeler ve kripto yatırım fonları tarafından sıkça kullanılan bir yönetişim türüdür. DAO’lar açık ve merkeziyetsiz olmalarının yanı sıra kendi kendini yürüten akıllı sözleşmelerle çalışma becerileri sayesinde oldukça popülerdir. Bir DAO oluşturmak için tekliflerinizi ve oylarınızı yönetebilecek bir teknik çözüm gereklidir. İhtiyaçlarınıza hitap edebilecek açık kaynaklı farklı seçenekler mevcuttur.
Kriptonun köklerinin merkeziyetsizliğe dayanması, blockchain dünyasında DAO’ları popüler bir yönetişim modeli haline getirmiştir. Biraz teknik bilgi ve bazı araçlarla hızla bir DAO oluşturmanız mümkündür. Fakat öncelikle, iyi bir plana ve sizi destekleyecek bir topluluğa ihtiyacınız vardır. Bu makalemizde en temelde nelere ihtiyacınız olduğunuzdan ve DAO’nuzu nasıl oluşturabileceğinizden bahsedeceğiz.
DAO Nedir?
DAO, Merkeziyetsiz Otonom Organizasyon anlamına gelir. İsminden de anlaşılabileceği gibi DAO’lar, bilgisayar koduyla otomatik hale getirilmiş ve isteyen herkesin katılımına açık (bazı temel şartları yerine getirdikleri müddetçe) organizasyonlardır. Otonom olmak, süreçlerin büyük bir bölümünün insan müdahalesi olmadan akıllı sözleşmeler tarafından yürütüldüğü anlamına gelir. DAO, fonları ve projeyi ortaklaşa idare eden bir topluluk tarafından yaratılır ve yönetilir.
DAO’lar, Ethereum‘un 2016 girişim sermayesi fonu “The DAO” ile tanınır hale gelmiştir. Ne yazık ki token satışının üçüncü haftasında koddaki bir açık nedeniyle proje bir saldırıya uğramıştır. Fakat daha sonrasında fonlar bir sert çatallanma ile kurtarılmıştır. İlk zamanlardaki zorluklara rağmen DAO kavramı yıllar içinde gelişmiş ve artık Merkeziyetsiz Finans (DeFi) projeleri için en popüler yönetişim modellerinden biri haline gelmiştir.
DAO’lar birbirlerinden farklıdır, fakat çoğunda aynı temel prensipler uygulanır. DAO’nun yönetişim tokeninden tutan herkes, elindeki token miktarıyla doğru orantılı bir şekilde oylama gücüne sahiptir. Token sahipleri, DAO’nun çalışma şekline yönelik değişiklik teklifleri de yapabilir.
Kendi DAO’mu nasıl oluşturabilirim
Teknik anlamda, oyları ve teklifleri idare etmek için bir mekanizmaya ihtiyacınız olacaktır. Açık kaynaklı farklı birkaç çözümden birini kullanabilirsiniz. Aragon, Ethereum blockchaini için popüler bir seçenektir. Snapshot da birden fazla blockchain üzerinde çalışan bir diğer alternatiftir. Bunların hepsi kabaca aynı yapıyı sunar, fakat sunma şekilleri farklılık gösterebilir. Bazı DAO sistemleri zincir üstü oylamalarla çalışırken diğerlerinde oylamalar zincir dışıdır. Hangisini seçeceğiniz DAO’nuzun neye daha fazla önem verdiğine bağlıdır.
DAO’nuzu bir blockchain üzerine kullanıma sunmak için gerekli işlem ücretlerini karşılayacak kadar kripto bulundurmayı unutmamanız önemlidir.
DAO örnekleri
En iyi çalışan kural ve düzenlemelerden biraz ilham almak isterseniz, kripto dünyasının tanınmış bazı DAO’larına göz atabilirsiniz. Bunlardan bazıları büyük işletmeler gibi çalışan son derece ayrıntılı ve açık organizasyonlar yürütmektedir. İnceleyebileceğiniz örneklerden bazıları şunlardır:
- MakerDAO
- Aave
- Uniswap
Kendi DAO’nuzu oluşturmanız teknik olarak kolay olsa da bir DAO’yu başarıyla yönetmek zordur. Görebileceğiniz üzere DAO’nuzu hızla oluşturabileceğiniz basit birçok araç vardır. Fakat DAO’nuzu yaratmanızın anahtarı projeniz ve topluluğunuz olacaktır.
